صنایع دستی سیستان در معرض نابودی!/ آتش واردات تنها امید ساکنان را به باد داد

حصیر بافی یکی از مهمترین صنایع دستی حال حاضر سیستان به شمار می آید که بیش از فرش بافی به آن توجه می شود به گونه ای که این میراث ماندگار پس از خشکسالی و بسته شدن مرز مورد استقبال جوانان و دیگر ساکنان این منطقه در راستای تامین معیشت خانواده قرار گرفته است.
با تداوم خشکسالی ها و کم شدن مواد اولیه این رشته که از تالاب هامون بدست می آمده، حال، حصیر بافی که یک پیشه و هنر طایفه های سیستان بوده رو به نابودی قرار گفته است.
امروزه با گذشت بیش از ۱۹ سال از بحران پیاپی خشکسالی در منطقه و هامون، هنر با ارزش حصیر بافی که علاوه بر استفاده های کاربردی در تامین معاش خانواده ها نقش بسزایی داشته به دلیل نبود مواد اولیه که منبع اصلی آن بستر هامون می باشد، به طور کلی از بین رفته و شیوه بافت آن به گونه ای دیگر تغییر یافته است.
تحت تاثیر این عوامل حصیر یافی در بخشهایی از منطقه در شمال شهرستان هیرمند (روستای ملاعلی ) نیمروز و شهر علی اکبربه صورت معدود وبا استفاده از نمونه مشابه اما متفاوت به نسبت گذشته، بجای استفاده از لوخ (خلک) از نی های باغی، محصول زمینهای کشاورزی استان گلستان تهیه می شود و تعدادی اندک از افراد با تحمل هزینه های گزاف ماده اولیه آن را از این استان تهیه و اقدام به بافت حصیر به همان شیوه گذشته را می کند که با کاربردیهای مشابه به نسبت حصیر بافته شده از (خلک) در سقف منازل، تهیه سایبان و جایگاه دام و غیره مورد استفاده می شود.
 

با این حال می توان گفت هامون به عنوان یک منبع موثر و اثرگذار در معاش و کسب و کار طایفه صیاد نقش حیاتی داشته است که این روزها به بیابانی با انواع تهدیدهای زیست محیطی مبدل شده و ریشه این گیاه بطور کلی از بین رفته است .
رمضان صیادی ساکن روستای ملاعلی که با تهیه نی از استان گلستان به تهیه حصیر مبادرت ورزیده است به خبرنگار ندای هیرمند گفت: تهیه این گونه از نی با مشکلات فراوان و هزینه گرافی از استان گلستان همراه است.
وی خاطر نشان کرد: بافت این نوع حصیر با زحمت بیشتری همراه است زیرا بافت حصیر با لوخ به جهت طرافت، حجم کمتر و سبکی راحت تر بود و با متراژ‍ بیشتری بافته می شد اما دشواری در جابجائی و سنگینی این نوع در زمان بافت اندازه ان را کاهش داده و از نظر قیمت هم کمتر از نوع اولی می باشد.
صیادی افزود: یکی از مشکلات بافت این نوع حصیر تهیه مواد اولیه و هزینه های جانبی آن است که برای بافندگان به صرفه نیست و با اینکه نیروی انسانی بیشتری در بافت آن دخیل هستند، روزانه کمتر از 30 هزار ریال درآمد خالص را با کسر هزینه جانبی شامل می شود.
وی افزود: احیا و آبادانی دریاچه هامون یکی از نعمت های بزرگ برای مردم سیستان و خصوصا طایفه صیادی و دیگر طوایفی که با آن سرکار داشتند محسوب می شد که امروزه به دلیل بی توجهی مسئولین در تامین حق آبه هامون از کشور افغانستان اینگونه به خشکی منجر شده است که یکی از دلایل مهاجرت روستائیان خصوصاً حاشیه نشینهای هامون تحت تاثیر خشکی هامون می باشد به طوریکه بیش از یک سوم ساکنان این روستای مرزی به شهر زابل و دیگر شهرهای ایران جهت تامین معاش کوچ کرده اند، زیرا هیچ گونه سرگرمی و شغلی جهت تامین نیارهای زندگی آنها وجود ندارد.
باید گفت عدم مدیریت صحیح آب در زمان سیلابها یکی از مشکلات عمده این منطقه است که در صورت هدایت آب به بستر هامون و با تکثیر گیاه توتک مویوان امیدوار بود که در سال آبی آینده در صورت جاری شدن آب به بستر هامون زمینه رشد این گیاه وجود دارد همان کاری که این روزها در هامون کوه خواجه با همت جوانان در حال انجام است.
در گذشته اولین منطقه ای که از هامون آب گیری می شد هامون پوزک و تخت عدالت بود اما امروزه به دلیل تذابیر اتخاذ شده، ایجاد دایک های مرزی مانعی جدی در ورود آب به این منطقه محسوب می شود در کنار تغییرات اعمال شده در رودخانه هیرمند از مبدا با اقدامات انجام شده در (سد کجکی) و در ( ادامه سد کافردم) ودر نهایت مسیر انحرافی ایجاد شده از سوی کشورافغانستان از عمده مشکلاتی است که از ورود آب به این منطقه جلوگیری می کند.