شهرستان سراوان در جنوب شرق‌ترین نقطه کشور دارای پوشش گیاهی و جانوری متنوعی است که آن را به منطقه‌ای بکر با زیستگاه‌های ناشناخته تبدیل کرده است.
بهزاد دهواری، رئیس اداره محیط زیست شهرستان سراوان، در گفت‌وگو با پایگاه خبری شستون، به تشریح وضعیت زیستگاه‌های طبیعی، چالش‌های محیط زیستی و اقدامات انجام‌شده برای حفاظت از منابع طبیعی این شهرستان پرداخت.
وی بر اهمیت همکاری مردم و نهادهای مختلف برای حفظ تنوع زیستی منطقه تأکید کرد و با اشاره به اهمیت مناطق تحت مدیریت محیط زیست، گفت: بخش محیط طبیعی شامل زیستگاه‌های حیات وحش، صدور مجوزهای زیست‌محیطی برای صنایع، مدیریت پسماند شهری و نظارت بر واحدهای صنعتی است. اداره محیط زیست شهرستان سراوان علاوه بر سراوان، مسئولیت مدیریت زیست‌محیطی شهرستان‌های مهرستان و سیب و سوران را نیز بر عهده دارد.
وی افزود: یکی از مهم‌ترین مناطق تحت حفاظت، منطقه حفاظت‌شده بیرک است که با وسعت ۷۳ هزار هکتار، در شهرستان‌های سراوان، مهرستان، سیب و سوران و خاش قرار دارد. این منطقه از سال ۱۳۷۸ به عنوان منطقه حفاظت‌شده جنگلی شناخته شده و دارای پوشش گیاهی متنوعی شامل بیش از ۷۰ نوع گیاه دارویی مانند بنفشه کوهی، زیتون وحشی، بنه و بادام کوهی است. این منطقه علاوه بر اهمیت گیاهی، زیستگاه گونه‌های نادر جانوری از جمله پلنگ ایرانی، خرس سیاه، کل و بز و شاه روباه است.»
اهمیت رودخانه‌های سراوان در حفظ اکوسیستم منطقه
دهواری به نقش مهم رودخانه‌ها در اکوسیستم شهرستان اشاره کرد و گفت: رودخانه‌های ماشکید ، روتک و سی‌میش سه رودخانه اصلی شهرستان سراوان هستند که از ارتفاعات کوهستانی سرچشمه گرفته و در نهایت وارد خاک پاکستان می‌شوند. این رودخانه‌ها نقش کلیدی در تأمین منابع آبی زیستگاه‌های حیات وحش دارند و گونه‌هایی مانند گربه جنگلی، گراز وحشی، روباه معمولی و شغال در اطراف این رودخانه‌ها زندگی می‌کنند.
وی همچنین از برکه‌های طبیعی و سدهای خاکی منطقه به عنوان زیستگاه‌های مهم پرندگان مهاجر یاد کرد و گفت: در فصول مهاجرت، بسیاری از پرندگان آبزی از مناطق سردسیری مانند سیبری به این مناطق می‌آیند و در مسیر مهاجرت خود در سدهای ماشکید علیا و سفلا و سایر برکه‌های طبیعی منطقه استراحت و زمستان‌گذرانی می‌کنند.
کوه سفید؛ منطقه‌ای بکر با زیستگاه‌های ناشناخته
دهواری همچنین از منطقه کوه سفید به عنوان یکی از مناطق کمتر شناخته‌شده اما مهم در حوزه تنوع زیستی نام برد و گفت: این منطقه با دارا بودن پوشش گیاهی متنوع شامل گون و بادام کوهی، زیستگاه گونه‌های جانوری مانند کل و بز، کبک و پرندگان شکاری محسوب می‌شود. در این منطقه همچنین دو آبشار طبیعی رزک و بندران وجود دارند که علاوه بر ارزش اکولوژیکی، از مقاصد گردشگری طبیعی منطقه نیز به شمار می‌روند.
ثبت زیستگاه‌های جدید و حفاظت از گونه‌های نادر
رئیس اداره محیط زیست سراوان در ادامه از تلاش‌ها برای ثبت زیستگاه‌های جدید خبر داد و گفت: یکی از اقدامات مهم در سال‌های اخیر، ثبت رودخانه نهنگ به عنوان زیستگاه تمساح پوزه کوتاه تالابی (گاندو) است. این رودخانه یک زیستگاه مشترک بین ایران و پاکستان بوده و علاوه بر تمساح، محل زیست گونه‌های نادر جانوری از پرندگان در معرض انقراض نیز محسوب می‌شود.
دهواری با اشاره به گونه‌های شاخص منطقه، گفت: در سال‌های اخیر، شواهدی از بازگشت خرس سیاه به برخی مناطق شهرستان سراوان ثبت شده که این موضوع اهمیت حفاظت از این زیستگاه‌ها را دوچندان می‌کند. همچنین، منطقه بند کوه سیاهان یکی از زیستگاه‌های مهم پرندگان مانند کبک و تیهو است که در گذشته مورد شکار غیرمجاز قرار می‌گرفت، اما در سال‌های اخیر با افزایش نظارت‌ها، جمعیت این پرندگان در منطقه رو به افزایش است.
وی در ادامه به مهم‌ترین مشکلات و چالش‌های حفاظت از محیط زیست در سراوان اشاره کرد و گفت: با توجه به وسعت زیاد مناطق حفاظت‌شده و تعداد محدود محیط‌بانان، حفاظت از زیستگاه‌ها با دشواری‌هایی همراه است. ما سعی کرده‌ایم با جلب همکاری جوامع محلی و همیاران محیط زیست، این مشکل را تا حدی مدیریت کنیم.
رئیس محیط زیست سراوان خاطرنشان کرد: خوشبختانه، با افزایش آگاهی عمومی، اجرای برنامه‌های آموزشی در مدارس و همکاری نیروهای نظامی و انتظامی، میزان شکار غیرمجاز و قاچاق پرندگان زینتی به شدت کاهش یافته است. در سال گذشته، ۴ محموله پرندگان زینتی قاچاق کشف و ضبط شد و در سه ماه پایانی سال، با تشدید نظارت‌ها، این میزان به صفر رسید.
دهواری اذعان کرد: در سال‌های اخیر، خشکسالی‌های شدید باعث کاهش منابع آبی و علوفه برای حیات وحش شده است. برای مقابله با این بحران، در سال گذشته حدود یک تُن علوفه خشک در زیستگاه‌های قوچ و میش سه شهرستان توزیع شد و همچنین طرح توزیع دان برای پرندگان در فصل زمستان اجرا گردید.
برنامه‌های آینده برای حفاظت از محیط زیست
وی در خصوص برنامه‌های آتی اداره محیط زیست سراوان گفت: با تأسیس اداره در شهرستان سیب و سوران درسال آینده و تامین نیروی انسانی برای پاسگاه محیط بانی بم پشت ، نظارت و مدیریت مناطق حفاظت‌شده در این شهرستان بهبود خواهد یافت و نیروهای محیط‌بان بیشتری در منطقه حضور خواهند داشت.
رئیس محیط زیست سراوان ادامه داد: در حال حاضر، بیش از ۳۰ نفر همیار محیط زیست در سراوان فعال هستند که بدون دریافت کمک مالی، در کنار محیط‌بانان به حفاظت از مناطق طبیعی کمک می‌کنند. هدف ما افزایش تعداد این همیاران و گسترش فرهنگ حفاظت از محیط زیست در بین مردم است.
دهواری اذعان کرد: با کنترل شکار غیرمجاز، تأمین آب و علوفه در فصول بحرانی و مدیریت زیستگاه‌ها، امیدواریم که در سال‌های آینده شاهد افزایش جمعیت گونه‌های جانوری منطقه باشیم.
.jpg)
