به گزارش
شستون، سطح باغات بارور مرکبات مازندران ۱۱۰ هزارهکتار است که حدود ۷۰ تا ۸۰ هزار هکتار آن به دنبال بارش برف اول آذرماه دچار سرما زدگی شد. این بحران سپید در حالی اتفاق افتاد که سازمان هواشناسی از یک هفته قبل برف و یخبندان را برای مازندران پیش بینی کرده بود.
عنایت‌الله بیابانی، قائم مقام خانه کشاورز با انتقاد از نقش انفعالی مراکز تحقیقاتی در مواجه با سرمازدگی اخیر باغات مرکبات می گوید: مراکز تحقیقاتی در بخش کشاورزی می‌توانستند ابزارهای لازم را برای جلوگیری از یخ‌زدگی مرکبات در اختیار کشاورزان قرار داده یا حداقل آموزش‌های لازم را ارائه کنند .
برای مقابله با تنش سرمایی دوره آموزشی نداشتیم
آموزش، تحقیقات و ترویج کشاورزی با بیش از ۸۰۰ میلیارد تومان بودجه سالیانه، در بزنگاه وقوع بحران های طبیعی ناکارآمد جلوه می‌کند و تنها پس از وقوع خسارت‌های هنگفت مالی، تیمی طویل تحت عنوان ستاد بحران و کمیته فنی ارزیابی خسارت و چه و چه، به صف می‌شوند تا عمق فاجعه را بررسی کنند؛ باغداران مازندران هنوز تگرگ سال گذشته، سرمازدگی سال ۹۲ و غنچه سوز شدن مرکبات در سال ۹۳ را به خاطر دارند! جای سوال است که چرا مسئولین امر هر ساله در آزمون تغییرات جوی مردود می‌شوند؟
اگری پرس در مصاحبه با رئیس مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان مازندران اقدامات مرکز را در رابطه با هشدار وقوع سرمازدگی و یخبندان جویا شده است.
مجتبی محمودی در این زمینه می گوید: با دست خالی که نمی شود دوره آموزشی مقابله با بحران برگزار کرد؛ سازمان‌های اجرایی هنوز مطالبات آموزشی سال‌های گذشته ما را تسویه نکرده اند؛ علاوه براین پوشش آموزشی بهره برداران به فاصله یک هفته پیش از وقوع سرمازدگی امکان پذیر نیست و باید در طول سال به باغدار این آموزش ها داده شود که برای مقابله با تنش سرمایی چه کند.
رئیس مرکز تحقیقات وآموزش کشاورزی مازندران در پاسخ به این سوال که آیا مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی استان در طول سال به باغداران آموزش های لازم درمواجه با تنش سرمایی را داده بود یا خیر؟ می گوید: ما بر اساس نیاز سنجی دستگاه های اجرایی دیگر مانند سازمان جهاد کشاورزی، شیلات، دامپزشکی و .... به بهره برداران آموزش می‌دهیم و نمی توانیم در نیاز سنجی آن ها دخالتی داشته باشیم .
محمودی تصریح می‌کند: مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی صرفا طراح و مجری دوره های آموزشی سازمان های متقاضی است و باید از سازمان جهاد کشاورزی خواسته شود که لزوم برگزاری دوره‌های آموزشی مقابله با تنش سرمایی را بررسی کند.
رقم مقاوم به سرمای -۵ درجه وجود ندارد
رئیس پژوهشکده مرکبات با تاکید بر اینکه سرمازدگی در شمال کشور هر چند مدت یک بار اتفاق می افتد به اگری پرس می گوید: با توجه به اقلیمی که در شمال کشور وجود دارد این برودت هوا به صورت دوره ایی اتفاق می افتدو خسارت به بار می آورد؛ ما نمی توانیم جلوی خسارت را بگیریم ولی برای کاهش خسارت یخبندان توصیه های لازم از قبیل برداشت میوه های رسیده، استفاده از قیم برای نهال های جوان، استفاده از بخاری و پلار یا آتش زدن مواد آتش زا را به اطلاع باغداران رساندیم.
وی اقدامات صورت گرفته از سوی پژوهشکده در رابطه با سرمازدگی اخیر را اینگونه تشریح می کند: محققان پژوهشکده ،نشریه جلوگیری از یخبندان را تهیه و آن را بر روی سایت قرار دادند و این نشریه ۵۰۰۰ بار دانلود شد. علاوه بر این، اطلاع رسانی توصیه های فنی با هماهنگی بسیج مهندسین کشاورزی و ارتباطی که این سازمان با دهیاران برقرار کردند، به خوبی انجام شد.
اما آنچه که در آن سوی ماجراست انتظارات باغداران از محققان مرکبات است که در یک جمله خلاصه می‌شود؛ به ما بگویید چه درختی بکاریم که بعد از ۱۲ سال که به پایش نشستیم تا بار دهد، یک شبه با سرمای هوا نابود نشود و هستی ما زیر برف یخ نزند.
مرتضی گل محمدی رئیس پژوهشکده مرکبات در این زمینه می گوید: در حال حاضر هیچ رقمی در دنیا وجود ندارد که به سرمای -۵ یا -۶ درجه مقاوم باشد ؛ باغداران مطمئن باشند اگر چنین رقمی وجود داشت ما حتما روی آن مطالعه و آن را معرفی می کردیم. در حال حاضر توصیه ما به باغداران استفاده از ارقام پیش رس است که به نوعی فرار از خطر سرمازدگی محسوب می شود.
گل محمدی تولید رقم مقاوم به سرما از طریق انتقال ژن و دورگ گیری ، افزایش صنایع تبدیلی و بهبود وضعیت صندوق بیمه کشاورزی و فرهنگ سازی برای استفاده از آن را از جمله راهکارهای کاهش خسارت سرمازدگی در طولانی مدت می داند.
سیستم‌های مکانیزه گرمایشی برای مقابله با سرمازدگی نداریم
مجید بهادری مسئول ترویج سازمان جهاد کشاورزی مازندران در گفت و گو با خبرنگار اگری پرس گستردگی دامنه نفوذ سرما از غرب تا شرق استان را به عنوان مهم ترین عامل در ایجاد خسارت هنگفت می داند و اعتقاد دارد سهم آموزش های پیشگیرانه در کاهش خسارت ناچیز است وبا این دیدگاه که عدم ارائه آموزش های لازم سبب خسارت جدی شد، مخالف است.
وی میزان خسارت را حداقلی و موردی برشمرده و می گوید: این خسارت قابل تعمیم به همه باغات استان نیست . کمیته فنی بررسی خسارت سرما و یخبندان مرکبات استان مسئولیت پایش منطقه را بر عهده دارد و به زودی گزارش برآورد خسارت این کمیته تدوین خواهد شد و هنوز برای تخمین میزان خسارت وارده بسیار زود است چرا که برخی از خسارت ها دوهفته بعد از وقوع سرمازدگی خودش را نشان می دهد.
بهادری در پاسخ به این سوال که “بخش ترویج جهاد کشاورزی چه اقداماتی را برای آمادگی باغداران در مواجه با شرایط سرمازدگی انجام داد؟” می گوید: وظیفه ترویج اطلاع رسانی است و ما از سه روز قبل با استفاده از تمامی ظرفیت‌های ارتباط جمعی از جمله صدا وسیما، پیامک، و ... برای مقابله با تنش سرمایی در خصوص چگونگی آبیاری، استفاده از محلول پاشی، ایجاد دود از مواد آتش زا و… راهنمایی های لازم را در اختیار باغداران قراردادیم ولی به دلیل کمبود زمان باغداران نتوانستند اقدام موثری انجام دهند. علاوه بر این استفاده از تجهیزاتی مانند بخاری های باغی و پلارها که در کشورهای پیشرفته برای مقابله با سرمازدگی استفاده می شود ، در مازندران وجود ندارد.
دفن ده‌ها تن مرکبات در پی بی‌تدبیری دولت
باغداران درباره اقدامات جهاد کشاورزی پیش از وقوع سرمازدگی روایت دیگری دارند. حبیبی صاحب ۴ هکتار باغ پرتقال در روستای دینک است با خسارت ۱۰۰ میلیون تومانی، درباره اقدامات جهاد کشاورزی پیش از وقوع سرمازدگی به خبرنگار اگری پرس می گوید: جهاد کشاورزی سرمازدگی اخیر را اطلاع رسانی نکرده بود. من ۳۰ سال است که باغدار هستم تا به الان هیچ مروجی پا در باغ من نگذاشته است! یک روز قبل از سرمازدگی از تلویزیون شنیدم که برای مقابله با جبهه هوای سرد در باغ ها آتش روشن کنید!برای ۴ هکتار چه قدر لاستیک باید آتش زد؟! آیا این راه حل است؟ شدنی نیست.
وی در ادامه با انتقاد از تدبیر دولت درنقد کردن پرتقال‌های یخ‌زده باغداران می گوید: این که دولت گفته است پرتقال های درجه ۳ ما را می خرد، میوه ما را بدنام کرده است؛ بارخرها طرف بار ما نمی آیند و پرتقال های روی درخت را هم نمی خرند می‌گویند تلخ است! در ضمن برای فروش پرتقال‌های درجه ۳ که دولت گفته آن ها را می خرد، در این روستا اصلا تعاونی ایی وجود ندارد که این پرتقال ها را به آن ها تحویل بدهیم ؛هیچ راهی نداریم جز اینکه آن ها را دفن کنیم؛ تا به الان ۷ تن پرتقال را زیر خاک دفن کردم و به مرور ۹۰ تن دیگر را دفن خواهم کرد.
باغدار دیگری با انتقاد از مدیریت جهاد کشاورزی در ساماندهی وضعیت مرکبات دررابطه با سرمازدگی اخیرمی گوید: آیا تنها اطلاع رسانی برای کاهش خسارت سرمازدگی کفایت می کند؟ استان ۱۰۰ هزار باغ مرکبات دارد، باغداران چگونه می توانند یک روزه باغ خود را جمع کنند؟ اصلا بر فرض جمع کنند کجا ذخیره کنند؟ گفتند آتش روشن کنید، مگر در برف می شود آتش روشن کرد؟ این کارها جوابگو نیست؛ اینکه می‌گویند اطلاع‌رسانی کرده‌ایم تنها سلب مسئولیت و انحراف افکار عمومی است.
در آستانه هفته پژوهش اگری پرس از محققان حوزه کشاورزی می پرسد کدام گره از معیشت کشاورزان را با نتایج تحقیقات خود بازکرده‌اید؟ انجام تحقیقات کاربردی و قابل ترویج از اولویت های تحقیقاتی سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی است ولی گزارش‌های میدانی حکایت از نارضایتی کشاورزان از وضعیت تحقیقات در این حوزه دارد.
باغداران شمال کشور هرساله ضرر می‌دهند؛ تگرگ، شیوع بیماری ویروسی، سرمازدگی.. و محققان هر ساله ده ها مقاله چاپ می کنند و حقوق دریافتی آن ها به خروجی تحقیقاتشان بستگی ندارد! صدای هزاران تن پرتقال که آرام آرام جان می دهند و زیر خاک دفن می‌شوند به گوش کسی نمی‌رسد. به راستی تحقیقاتی که دردی از کشاورز دوا نکند و نتواند جلوی مهاجرت به شهرها و خالی شدن روستاها را بگیرد، چه فایده‌ایی دارد؟
منبع: دانا
